HABER MERKEZİ– Suriye’de 1963’de iktidara gelen Baas Partisinin 61 yıllık kanlı iktidarı HTŞ önderliğindeki muhalif güçler tarafından 8 günde çöktü. On yıllardır cezaevinde kalan, işkenceye uğrayanların tutsaklıkları sona erdi. Muhalifler ve halk sokaklara dökülerek sevinç yaşadı. Türkiye’de de milyonlarca Suriyeli camilere koştu.
İç savaşta durmaksızın devam eden katliamlarda yaklaşık 500 bin kişi hayatını kaybederken kanlı rejimin lideri Esad ülkesinden kaçtı, gözler Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın çağrılarına çevrildi.
29 Temmuz 2012’de diyalog sürecinin bittiği Suriye ile ilk temas 11 Haziran’da gerçekleşmişti.
İşte çöküşten önce Türkiye ve Suriye arasındaki ilişkiler:
🔴29 TEMMUZ 2012
Cumhurbaşkanı Erdoğan, son telefon görüşmesinde Esad’a, “Yarın Mübarek Cuma, hem de ramazan. Kan dökülmesin” dedi. Şiddet sürünce, diyalog bitti.
🔴30 HAZİRAN
Dört yılı aşkın süredir devam eden Ankara ile Şam arasındaki teknik-istihbari görüşmelerde ilk kez Erdoğan-Esad görüşmesi konuşuldu. Erdoğan’ın “Topraklarında PKK’nın korsan devlet kurmasına izin verme” talebinin olacağı konuşuldu.
Türkiye ve Suriye arasında dört yılı aşan süreçte 14’ten fazla istihbarat düzeyinde görüşmeler yapıldı. Görüşmeler Suriye rejimi üzerinde etkili aktörler tarafından sabote edildi ve istenilen sonuç elde edilemedi.
🔴5 TEMMUZ
Erdoğan ve Esad’ın Rusya’da görüşebileceği iddiaları haberlere konu oldu. Kritik zirvenin startının 11 Haziran’da verildiği ve “Normalleşmeye hazırız” mesajının verildiği yazıldı.
🔴7 TEMMUZ
Suriye ile ilişkileri düzeltme konusunda atılan adımlara değinen Erdoğan, “Şimdi öyle bir noktaya geldik ki, Beşar Esad şu anda Türkiye ile ilişkileri düzeltme noktasında bir adım attığı anda biz de ona karşı o yaklaşımı gösteririz. Çünkü biz dün Suriye ile düşman değildik ki, biz Esad ile ailece görüşüyorduk. Biz davetimizi yapacağız. İnşallah bu davetle birlikte de Türkiye-Suriye ilişkilerini geçmişte olduğu gibi aynı noktaya getirelim istiyoruz. Davetimiz her an olabilir” ifadelerini kullandı.
🔴15 TEMMUZ
Türkiye ile Suriye arasında normalle tartışmaları sürerken, Beşar Esad’dan dikkat çeken bir video açıklama geldi. Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşme şartını açıklayan Esad, Türkiye’nin Suriye’den çekilmesi gerektiğini belirtti.
🔴25 AĞUSTOS
Suriye Meclisine hitap eden Beşar Esad, arabulucuların girişimlerine rağmen Ankara ile ilişkilerde kayda değer ilerleme olmadığını söyledi.
Suriye Meclisine hitap eden Esad; Rusya, İran ve Irak’ın uzlaştırma adımlarına işaret ederek, “Arabulucuların ciddiliği ve samimi içtenliğine rağmen, çabalar şu ana kadar bahsetmeye değer bir sonuç getirmedi” dedi.
🔴22 EYLÜL
Erdoğan ABD yolculuğu öncesi BM’ye mesaj gönderdi:
Suriye’deki gerilimin artık sona ermesi gerektiğini, oradaki istikrarsızlığın başta terör örgütleri olmak üzere, tabii İsrail’in bir devlet terörü estirdiğini çok açık net ortaya koyacağız. Bu artık sıradan bir basit terör değil, devlet terörü. Bunu bugüne kadar çok kez tekrar ettik, söyledik ama bazıları hala özellikle Batılı ülkeler bunu anlamamakta ısrar ediyor. Biz de söylemekte ısrar edeceğiz ve bunu özellikle de inşallah Birleşmiş Milletler’deki konuşmamda ifade edeceğim.
Bu gerginliğin sona ermesi, Suriye topraklarının tamamında huzur ve istikrarın sağlanması için Türkiye ve Suriye’nin birlikte atabileceği adımlar, Şam yönetimini muhaliflerin bir süredir Suriye’de çatışmasızlığın sağladığını görüyoruz. Bu durum kalıcı çözüm için etkin bir kapı aralamak adına elverişli bir ortam sağlıyor. Suriye dışında milyonlarca insan vatanlarına dönmek için bekliyor. Biz bu konuda çağrımızı yaptık. Türkiye ile Suriye arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesi için Beşar Esad ile görüşme irademizi de ortaya koyduk. Biz şimdi karşı taraftan cevap bekliyoruz. Biz buna hazırız. Halkı Müslüman iki ülke olarak artık bu birlikteliği, bu beraberliği bir an önce gerçekleştirelim istiyoruz. İki ülke ilişkilerinde yeni bir dönem de böylesi bir görüşme neticesinde inşallah başlar diye inanıyorum.
🔴11 KASIM
Suriye ile normalleşme adımlarının konuşulduğu şu günlerde Riyad’da yıllar sonra bir ilk gerçekleşti. Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Esad uzun zamanın ardından aynı karede görüldü.
🔴27 KASIM
Türkiye siyasetinde MHP lideri Bahçeli’nin ‘İmralı’ çıkışı son dönemlerin en konuşulanları arasındaydı. Bölgedeki terör tehlikesine dikkat çekilerek yapılan çağrıya Erdoğan’dan da destek gelmişti:
Şurası herkesin kabul ettiği bir gerçektir: Esasen Sayın Bahçeli, temsilcisi olduğu misyon adına gerçekten cesur ve ezberleri bozan bir teklif ortaya koymuştur.
Biz de milletimizin Türkiye Cumhuriyeti devletini yönetme sorumluluğunu verdiği Cumhurbaşkanı olarak bu meseleyi siyasi, sosyal, bölgesel sonuçlarıyla birlikte tüm yönleriyle ele alıyoruz.
Kurumların değerlendirmelere zemin teşkil edecek çalışmaları hiçbir detayı atlamadan, büyük bir hassasiyetle yürüttüğünü belirten Erdoğan, “Bunu da kumarbazlara özgü ‘El artırıyorum’ sorumsuzluğuyla değil, omuzlarımızda taşıdığımız yükün ağırlığının gerektirdiği titizlik, sükûnet ve soğukkanlılıkla yapıyoruz” dedi.
“ESAD’DAN UMUTLUYUM”
🔴14 KASIM
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Riyad ve Bakü ziyaretlerinin ardından gazetecilere yaptığı açıklamada, İslam İşbirliği Teşkilatı ve Arap Ligi Olağanüstü Zirvesi’nde aile fotoğrafında aynı karede bulunduğu Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın konuşmasını dinleme fırsatı bulamadığını belirterek, “Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed Bin Selman ile görüşme için çıktım. Ben hâlâ Esad’dan umutluyum. Bir araya gelip Suriye-Türkiye ilişkilerini inşallah yoluna koyalım diye hâlâ umudum var” ifadelerini kullandı.
🔴6 ARALIK
Cuma namazı çıkışı konuşan Erdoğan “Terör örgütleri ile direniş devam ederken Esad’a çağrımız olmuştu. Gel Suriye’nin geleceğini beraber belirleyelim demiştik. Ancak olumlu cevap alamadık. Şu an itibariyle İdlib’den sonra Hama Humus muhaliflerin elinde. Şam’a doğru bir ilerleyiş söz konusu. Bölgede devam eden sıkıntılı yürüyüşler arzu ettiğimiz şekilde değil gönlümüz bunları istemiyor” ifadelerini kullandı.
“UZATTIĞIMIZ ELİ ANLAMADI”
🔴7 ARALIK
“Şam rejimi, Türkiye’nin uzattığı elin kıymetini bir türlü idrak edemedi, ne manaya geldiğini anlayamadı. Hatay’ın esenliğine nasıl önem veriyorsak Hama’nın, Humus’un, Şam’ın, Rakka’nın, Aynularab’ın da güven içinde olmasını arzu ediyoruz” diyen Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Arap, Türkmen, Kürt, Alevi, Sünni, Nusayri, Hristiyan ayırt etmeksizin hiç kimsenin dışlanmadığı bir Suriye görmek istiyoruz. Türkiye’nin 910 km uzunluğunda sınıra sahip olduğu ülkedeki gelişmelere gözlerini kapatması elbette mümkün değildir. Bizim hiçbir ülkenin çakıl taşında dahi gözümüz yoktur. Temennimiz Suriye’nin 13 yıldır hasretini çektiği huzura kavuşmasıdır” dedi.