ÖMER TEMÜR – Meta’nın 2021 yılında duyurduğu metaverse büyük yankı uyandırmıştı. Sanal evrenin kapılarını aralayan metaverse bu yeni dünyada gayrimenkul zengini olmak isteyenlerin hayallerini süslüyordu. ABD’li yatırım bankası JP Morgan’ın metaverse’ün yıllık 1 trilyon dolarlık bir fırsat sunacağını açıklaması sonrası sanal evrende arsa satışları ve şube açılışlarında âdeta patlama yaşanmıştı. Aynı dönemde “Snoopverse”de ABD’li rapçi Snoop Dogg’a komşu olmak isteyen bir kişi 450 bin dolara (16 milyon TL) arsa almıştı. Bu alandaki bir diğer platform olan Decentraland’da ise bir sanal arsa, 2,4 milyon dolara satıldı.
TÜRKLER HÜCUM ETTİ
Sanal arsalara en çok talep ise Türklerden geldi. Raporlara göre Türkiye’den 1,1 milyon kişi metaverse sistemine üye oldu ya da arsa aldı. Bu arsaları emlak platformlarında satışa çıkaranlar bile oldu. Bireysel yatırımcıların yanı sıra pek çok şirket burada mağazalar açmaya başladı. Ancak aradan geçen sürede metaverse arsalarına olan ilgi büyük oranda azaldı. The Sandbox’ta ortalama metaverse arsa fiyatı 15 bin dolardan 1.500 dolara geriledi. Böylelikle metaverse’teki arsa fiyatlarında yaklaşık yüzde 90’lık bir değer kaybı yaşandı.
Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Görsel İletişim Tasarımı Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ali Murat Kırık insanların “fiziksel ortamda ev ve arsa alamıyorum en azından sanal evrende ev ve arsam olsun” anlayışıyla metaverse dünyasına yatırım yaptığını belirterek “O dönem Türkiye’de metaverse evrenine ilgi çok büyüktü. Dünya ile kıyaslandığında ilk 5’teydik. İnsanlar fiziksel ortamda gayrimenkulleri buradan alacaklarını düşündüler. İstanbul’da ev ve arasa alamayan metaverse’e koştu. 15 Temmuz Köprüsü’nden Anıtkabir’e kadar satın aldılar. Kısa yoldan kazanç hırsı ile alım yaptılar. Şu an geldiğimiz noktada bir çok proje çöp oldu. Ayakta kalanlar ise can çekişiyor” dedi.
DAHA YENİ BAŞLIYOR
Çöküşte kripto paralardaki düşüşün etkili olduğunu ifade eden Kırık, bu gelişmelerin metaverse’ün önemini kaybettiği anlamına gelmediğini söyledi. Kırık “Web 3.0 geleceğin interneti. Metaverse de bunun bir parçası. Ancak gördüğümüz metaverse iki boyutluydu. Bunun sebebi teknoloji yetersizliğiydi. Bugün kuantum bilgisayarlar ve VR teknolojileri çok gelişti. 5G, daha hızlı veri akışına imkân sağlıyor. Yapay zekâlı metaverse projeleri geliştiriliyor. Önümüzdeki 5 yıl internet web 3.0 ile ciddi debinime sahne olacak. Ayrıca ABD’de Trump ile yeni bir dönem başladı. Elon Musk teknoloji alanında önemli adımlar atıyor. Diğer yandan Çin ile teknoloji savaşı metaverse’e ilgiyi artırıyor” diye konuştu.
YENİ PAZARLAMA ALANI
Metaverse’ün yeni pazarlama alanı olarak öne çıktığına dikkat çeken Kırık “Metaverse’te token ve NFT’ler üzerinden satış yapılabiliyor. Şu an e-Ticaret siteleri metaverse üzerinde yerini aldı. Tüketiciler buradan ürün ya da avatarları üç boyutlu olarak inceleyerek satın alabilecek. Bu da yerinde pazarlama ve yeni iş modelleri konusunda yeni bir ortam sunuyor. Sanal evren ticaretten eğlenceye, sağlıktan eğitime kadar uzun vadede büyük potansiyel sunuyor. Kısa vadedeki dalgalanmalara odaklanmak yerine uzun vadeye bakmak lazım” ifadelerini kullandı.
ARAŞTIRMADAN YATIRIM YAPMAYIN
>> Kullanıcıları sanal evrene yatırım konusunda uyaran Prof. Dr. Ali Murat Kırık “En büyük problem kullanıcıların araştırma yapmadan bu işlere girmesi. Yükselirken alıyorlar, düşerken satıyorlar. Maalesef sosyal medya kripto para ve metaverse uzmanından geçilmiyor. Kimsenin aklına uyup alım yapmayın. Bu alanda yatırım yapacak kişilerin teknoloji ve finans okuryazarlığı şart. Regülasyonları takip edin. Özellikle projelerin hangi amaca hizmet ettiğini araştırın” dedi.
KÜRESEL BOYUTTA YASAL DÜZENLEMEYE İHTİYAÇ VAR
>> Metaverse için küresel düzeyde hukuksal düzenlemelere ihtiyaç olduğunu dile getiren Kırık “Lokal yasalarla uluslararası firmaları denetim altına almak çok güç. Yasal düzenleme için dünya genelinde ortak bir konsorsiyuma ihtiyaç var. Hukuki düzenlemeler yapılırsa yatırımcılar gönül rahatlığıyla metaverse yatırım yapabilir. Öyle ya da böyle kripto para ve token’ları burada kullanılacak. Arsa, ofis, giyim-kuşam buradan alınıp satılabilecek. Şu an balon olduğunu iddia edenler var. Şimdilik ilgi azalsa da blokzincir ile metaverse’ü tekrar konuşacağımız günler gelecek” ifadelerini kullandı.