AKİF BÜLBÜL ADIYAMAN – Türkiye, iki yıl önce şubat ayında ‘asrın felaketi’ olarak nitelenen Kahramanmaraş merkezli 11 ili etkileyen 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremlerin acısıyla sarsıldı. Yaklaşık 14 milyon vatandaşı doğrudan etkileyen deprem sebebiyle 53 bin 537 kişi hayatını kaybederken, 107 bin 213 kişi de yaralandı. Depremler, 11 il, 124 ilçe, 6.929 köy ile mahallede ağır yıkımlara yol açtı. Deprem bölgesinde 2 milyon 381 bin 888 bina ve 6 milyon 612 bin 685 bağımsız bölümde hasar tespiti yapıldı. Acil, ağır, yıkık, orta hasarlı 311 bin 440 bina ve 810 bin 902 bağımsız bölüm tespit edildi. Deprem sonrası bölgedeki ev ve iş yerlerinin yeniden inşa süreci ise devam ediyor. Bugüne kadar yapılması planlanan konutların yüzde 45’i teslim edildi.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, depremlerin Türkiye’nin bir yıllık GSYH’sinin yaklaşık yüzde 10’una denk gelen 104 milyar dolar maddi hasara yol açtığını belirterek “Deprem sonrasında yaklaşık 2,5 milyon kişi farklı şehirlere göç etmek durumunda kaldı” dedi. Adıyaman’da düzenlenen ‘Asrın İnşası ve İhyasında İkinci Yıl Basın Buluşması’ programında konuşan Kurum, Türkiye’nin en öncelikli meselesinin deprem bölgesinin süratle yeniden ayağa kaldırılması olduğunu söyledi. “Türkiye Yüzyılı’nı Dirençli Toplum ve Dirençli Şehirlerin Yüzyılı yapacağız” diyen Kurum, şöyle konuştu: Asrın inşasını gerçekleştiriyoruz. Deprem bölgemizde âdeta yeni bir ülke inşa ediyoruz. 2024 sonu itibariyle; 11 ilimizde 201 bin 580 bağımsız bölümü afetzede vatandaşlarımıza teslim etmiş bulunuyoruz. İnşallah 2025 yılı sonuna kadar kalan 251 bin 403 konut/köy evi ve iş yerini toplamda 452 bin 983 bağımsız bölümü vatandaşlarımıza teslim edeceğiz. Deprem dönüşümü, ülkemiz için âdeta yeni bir Millî Mücadele’dir. Deprem bölgesine yönelik olarak hükûmetimiz bugüne kadar 2 trilyon TL’yi aşan yatırım gerçekleştirdi. 2025 bütçemizde ise 584 milyar TL kaynak tahsis ettik. Yerinde Dönüşüm programımız ile 23 milyar TL kaynak aktararak şehirlerimizin hem fiziksel dokusunu hem de manevi ruhunu yeniden ayağa kaldırıyoruz. Bakanlık olarak, toplam uzunluğu 11 bin kilometreyi aşan içme suyu, kanalizasyon ve yağmur suyu hattını yeniliyoruz.
“201 BİN KONUTUN MAKETİNİ BİLE YAPAMAZLAR”
Bakan Kurum konuşmaların ardından basın mensuplarının sorularını cevapladı. Kurum, muhalefetin deprem bölgesiyle ilgili eleştirilerine yönelik soruya şöyle cevap verdi: Öyle 6 Şubat’tan 6 Şubat’a uğramak yok. Ben göreve geldiğimden beri her hafta buradayım. Burada fotoğraf çektirerek deprem bölgesindeki afetzede kardeşlerimizin derdine derman olamazsınız. Geleceksiniz alın teri dökeceksiniz. Çalışacaksınız, algı değil iş yapacaksınız. Laf değil eser vereceksiniz. Gelsinler 11 ilde yapılan binalara baksınlar. Hatırlayın deprem esnasında, sonrasında millete bedava konut yapacağız sözü verdiler. Ne oldu? Bir ilde, bugün muhalefet partilerinin yönettiği bir belediye bir tane konut yaptı mı? Bir konut yapıp vatandaşın yarasına merhem oldu mu? Olmadı, yine hamaset siyaseti. Kendi iç çekişmelerinden gündemi başka noktalara çekebilmek adına aynı siyasi anlayışı 25 yıldır Cumhuriyet Halk Partisi yapıyor. Ben eminim ki bizi eleştirenler bu kısa sürede 201 bin konutun emin olun maketini bile yapamazlar, maketini. Bırak temel atmayı maketini bile yapamazlar. Sayın Özgür Özel’e tavsiyem, gelsin parti içi çekişmelerini bir kenara bıraksın. İnşallah Sayın Özel de emeği takdir etmeyi, alın terini takdir etmeyi öğrenir.
İSTİHDAMA ‘CAN SUYU’
Deprem bölgesinde çalışma hayatına yönelik hayata geçirilen uygulamalarla işçi sayısı Aralık 2022’deki seviyeyi aştı. Toplum Yararına Program kapsamında yaklaşık 15 milyar lira, kısa çalışma ödeneği kapsamında yaklaşık 1 milyar lira ve nakdi ücret desteği kapsamında yaklaşık 700 milyon lira kaynak aktarıldı. İstihdama Dönüş Programından 33 bin vatandaş faydalandı. Kurs ve programlara yapılan harcama 1 milyar 267 milyon lira oldu. Bu çalışmalar sonucu, depremden en çok etkilenen 11 ilde toplam 4/A sigortalı (işçi) sayısı, deprem öncesiyle karşılaştırıldığında, Aralık 2022’de 1 milyon 888 bin 625 iken Kasım 2024’te 1 milyon 936 bin 412 olarak gerçekleşti.
DÜNYADAN PARA AKTI
Depremlerin ardından Dünya Bankasının Türkiye’ye sağladığı dış kaynak 4 milyar dolara ulaştı. Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD), bölgenin yeniden imarı için kamu ve özel sektöre yönelik 1,5 milyar avroluk finansman paketi oluşturdu. Banka, bölgedeki özel sektör projelerine, KOBİ’lere ve yerel bankalara 1 milyar avro finansman aktardı. Deprem bölgesinde zarar gören yol, tünel ve köprülerin yenileme ve iyileştirme çalışmalarının finansmanı amacıyla Asya Altyapı Yatırım Bankası da Karayolları Genel Müdürlüğünce kullanılmak üzere yaklaşık 187 milyon avroluk uzun vadeli ve piyasa şartlarının altında faiz oranlarıyla finansman sağladı.
SULAMAYA 20 MİLYAR TL
Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü aracılığıyla içme ve tarımsal sulama altyapılarına 20 milyar liralık yatırım gerçekleştirildi. Gelecek dönemde bu alanda 46 milyar liralık daha yatırım yapılması planlanıyor. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından depremden zarar gören 11 ile yönelik 2024 yılı sonuna kadar toplam 30,2 milyar lira tarımsal destekleme ödemesi yapıldı. Üretimin devamlılığı için bir defaya mahsus yem desteği sağlanarak 1 milyar 382 milyon 988 bin lira ödeme yapıldı. 7.590 büyükbaş ve küçükbaş hayvan, 503 bin kanatlı hayvan ve 2.817 kovan için beyan esas alınarak toplam 37 milyon lira hasar tazminatı ödemesi gerçekleştirildi.